Nga Dr. Robert Kagan [The Atlantic]
Herët këtë mëngjes, Rusia dërgoi një mori dronësh në Poloni. Kriza e aleancës së NATO-s që njerëzit në të dyja anët e Atlantikut e kanë mohuar ose janë përpjekur ta shtyjnë tani është këtu: Ky është momenti kur bota zbulon nëse Shtetet e Bashkuara mbeten të përkushtuara ndaj mbrojtjes së aleatëve të tyre.
Që kur filloi të kandidojë për president, Donald Trump ka qenë në rastin më të mirë i paqartë në lidhje me angazhimet e sigurisë së Amerikës ndaj Evropës. Aleatët kanë shpresuar ta kënaqin Trumpin, duke e manipuluar atë duke iu drejtuar kotësisë së tij, duke e quajtur “Babi”, duke pranuar tarifat e tij ndëshkuese pa rezistencë dhe duke pranuar në përgjithësi një nënshtrim poshtërues me shpresën për të paktën të fitojnë kohë. Aleatët madje kanë fantazuar për Shtetet e Bashkuara që ofrojnë një formë sigurie nëse ata vendosin trupa në Ukrainë; Vladimir Putin nuk do të lejonte kurrë forcat evropiane në Ukrainë, kështu që kjo fantazi mund të kishte mbijetuar pafundësisht.
Çdo provë e vërtetë e angazhimit të Amerikës ndaj sigurisë evropiane dukej një problem për të ardhmen, dhe në periudhën e trazuar të ndërmjetme, fasada e mirësjelljes transatlantike mund të ruhej derisa Evropa të bëhej mjaftueshëm e fortë për të qëndruar më vete ose Trumpi të largohej nga skena. Kjo ishte e pëlqyeshme si për amerikanët ashtu edhe për evropianët. Trumpi nuk kishte pse të ndërmerrte hapin kontrovers të braktisjes së hapur të aleatëve, edhe pse po i braktiste ata, dhe evropianët nuk kishin pse të përballeshin me realitetin se Shtetet e Bashkuara nuk ishin më aty për ta, me të gjitha ato që nënkuptonte kjo për sigurinë e tyre – dhe shpenzimet e tyre të mbrojtjes.
Putini, nga ana tjetër, kishte çdo arsye për ta çuar çështjen në kulmin më shpejt sesa më vonë. E vetmja gjë e habitshme në lidhje me sulmin e tij ndaj Polonisë është se ai nuk e bëri atë më herët. (Rusia mohon se i ka dërguar dronët në territorin polak.)
Filloni me faktin se një sulm i tillë ka qenë gjithmonë një mundësi e zbatueshme për Putinin. Njerëzit nuk i kushtojnë shumë vëmendje këtyre ditëve “ligjeve” të neutralitetit, por për shekuj para Luftës së Dytë Botërore, kuptohej se nëse qeveria e një kombi siguronte armë dhe materiale luftarake drejtpërdrejt një kombi tjetër në luftë me një komb të tretë, kjo e bënte ligjërisht donatorin një palë ndërluftuese në luftë dhe për këtë arsye ai ishte subjekt sulmi. Një përjashtim u bë për shitjet private të armëve, të cilat ishin mënyra se si Shtetet e Bashkuara arritën të furnizonin me armë Britaninë dhe Francën gjatë periudhës kur Uashingtoni ishte neutral në Luftën e Parë Botërore. Por furnizimet e drejtpërdrejta të armëve nga qeveria në qeveri dhe shitjet e armëve ishin një shkelje e neutralitetit, gjë që i jepte kombit të tretë të drejtën, nëse zgjidhte, të shkonte në luftë me kombin furnizues ose të përdorte forcën për të ndërprerë furnizimin. Ligjet e neutralitetit nuk bëjnë dallim midis agresorit dhe viktimës, sepse këto dallime nuk janë gjithmonë të qarta. Nëse Putini do të kishte vendosur në ndonjë kohë të bombardonte linjat e furnizimit për në Ukrainë nga Polonia, Rumania ose Sllovakia, ai do të kishte pasur të drejtë ta bënte këtë.
Pse nuk e bëri? Në fazat e hershme të luftës, ai mund të mos e kishte kapacitetin – raketat ruse nuk mund ta godisnin rregullisht Kievin në fillim. Por penguesi më i madh ishte pothuajse me siguri perspektiva e tërheqjes së NATO-s, dhe bashkë me të edhe Shteteve të Bashkuara, në luftë. Ky ishte gjithmonë skenari i tmerrshëm i Putinit, veçanërisht pasi forcat ruse dështuan të arrinin një fitore të shpejtë dhe u bllokuan dhe u bënë të cenueshme në Ukrainë.
Nëse NATO do të kishte hyrë në luftë në çdo kohë gjatë tre viteve të fundit, forcat ruse në Ukrainë do të ishin dënuar. Shtetet e Bashkuara, duke përdorur vetëm raketa të lëshuara nga anijet dhe nëndetëset, do të kishin qenë në gjendje të merrnin urën e Kerçit, duke prerë kështu linjën më të rëndësishme të furnizimit dhe rrugën e tërheqjes ruse. Forcat ruse të bllokuara në Ukrainë do të kishin qenë të fshehura për raketat dhe avionët e NATO-s. Putini do të ishte përballur me zgjedhjen e një lufte në shkallë të plotë me NATO-n që ai nuk mund ta fitonte – një luftë bërthamore që, çfarëdo tjetër që të arrinte, do të shkatërronte Rusinë – ose dorëzimin. Putini e mbante administratën Biden vazhdimisht në gatishmëri me kërcënime për përshkallëzim bërthamor, por në fakt ai ishte jashtëzakonisht i kujdesshëm që të mos bënte asgjë që mund të shkaktonte një përgjigje amerikane dhe të NATO-s.
E megjithatë, që nga fillimi, të vetmit njerëz që kishin më shumë frikë se Putini nga ndërhyrja amerikane ishin amerikanët. Merrni parasysh reagimin e administratës Biden në çdo fazë të luftës. Inteligjenca amerikane mori njohuri të hollësishme për planet e pushtimit të Rusisë, përfshirë kohën, jo më vonë se fillimi i nëntorit 2021. Midis asaj kohe dhe pushtimit në shkurt 2022, administrata Biden e paralajmëroi Putinin të mos pushtonte, kërcënoi me sanksione nëse do ta bënte këtë dhe më pas në mënyrë shumë efektive ia dha inteligjencën aleatëve dhe medias.
Ajo që administrata Biden nuk bëri ishte të ndërmerrte ndonjë hap që mund të sinjalizonte mundësinë e përfshirjes amerikane ose të NATO-s. Shtetet e Bashkuara nuk zhvendosën anije në Detin e Zi, megjithëse këto ishin ujëra ndërkombëtare dhe kishin të drejtë. Nuk lëvizën asnjë forcë amerikane ose të NATO-s përpara në Evropë, e lëre më të dërgojnë ndonjë forcë në Ukrainë. Përkundrazi, administrata Biden ishte e kujdesshme të mos bënte asgjë që mund të tregonte një gatishmëri për t’iu përgjigjur ushtarakisht pushtimit që i kishin thënë botës se po vinte.
Mund të imagjinohet vetëm se si Putini i lexoi këto sinjale. Plani i tij fillestar kishte qenë të vepronte aq shpejt kundër Ukrainës saqë Shtetet e Bashkuara dhe NATO do të përballeshin me një fakt të kryer përpara se të kishin mundësi të reagonin. Por amerikanët, në dijeni të plotë të planeve të Putinit muaj më parë, me zell nuk bënë asgjë për të sugjeruar një përgjigje tjetër përveç sanksioneve, të cilat Putini ishte i përgatitur t’i përballonte.
Pastaj erdhi pushtimi katastrofik i Rusisë. Deri në 190,000 trupa ruse – në thelb e gjithë ushtria e dislokueshme e Putinit në atë kohë – ishin fjalë për fjalë të bllokuara në baltë, të bllokuara në Ukrainë dhe nën sulmin e forcave çuditërisht rezistente ukrainase. Me siguri Putini ishte në panik në atë pikë, sepse nëse NATO do të kishte kërcënuar të ndërmerrte ndonjë veprim – siç është hedhja në erë e urës së Kerçit dhe kështu bllokimi i ushtrisë së tij në Ukrainë – ai do të kishte mbetur me zgjedhjen midis dorëzimit ose luftës bërthamore ndërkontinentale. Ai nuk mund të kishte përdorur armë bërthamore në Ukrainë pa rrezatuar trupat e tij, dhe edhe nëse do ta bënte, Shtetet e Bashkuara dhe NATO do të mbeteshin të paprekura dhe të afta të godisnin konvencionalisht çfarëdo që kishte mbetur nga forcat e tij: shah mat.
E megjithatë – përsëri – Shtetet e Bashkuara nuk bënë asgjë. I dërguan armë Ukrainës, me kufizime të konsiderueshme në përdorimin e tyre, dhe qëllimisht nuk ndërmorën asnjë veprim që mund të interpretohej si agresiv. Putini kështu kaloi momentin më të madh të rrezikut për Rusinë që nga Stalingradi.
Pasi i shpëtoi katastrofës dhe vlerësoi shkallën e plotë të vetëmbrojtjes amerikane, Putini filloi të ushtrojë presion mbi fqinjët dhe furnizuesit e Ukrainës. Ky ishte një përparim logjik në luftë, si dhe një përgjigje ndaj kontradiktave në zemër të një politike amerikane që kërkonte të ndihmonte Ukrainën duke shmangur përballjen e drejtpërdrejtë me Rusinë. Putini nuk i detyroi Shtetet e Bashkuara të zgjidhnin midis këtyre objektivave. Deri më tani.
Qëllimi kryesor i Putinit tani është të detyrojë dorëzimin e Ukrainës. Ndihma për Ukrainën tashmë ka filluar të jetë një temë e diskutueshme në Poloni; perspektiva e sulmeve ruse në shenjë hakmarrjeje mund të nxisë kundërshtimin, veçanërisht nëse Shtetet e Bashkuara rezultojnë të pabesueshme. Kjo nga ana tjetër do t’i detyrojë ukrainasit të mendojnë për një botë pa ndihmë të huaj.
Por Putini gjithashtu ka në sy një çmim më të madh: rënien e aleancës së NATO-s. Për shumë muaj, Putini ka zhvilluar një “luftë në hije” kundër shteteve anëtare të NATO-s – një luftë që Qendra për Analizën e Politikave Evropiane e përshkruan si “një fushatë të bashkërenduar dhe të koordinuar sulmesh” që synon rritjen e kostove dhe rreziqeve për ato kombe që ndihmojnë Ukrainën. Këto kanë përfshirë sabotim të infrastrukturës kyçe, zjarrvënie dhe përpjekje për vrasje kundër drejtuesve evropianë të mbrojtjes. Përgjigja e administratës Trump ka qenë t’u thotë evropianëve se duhet të mbrojnë veten, sepse Shtetet e Bashkuara nuk mund ta përballojnë më këtë; të lërë ata të marrin në konsideratë si mundësi tërheqjen e konsiderueshme e forcave amerikane nga Evropa; dhe, së fundmi, të anulojë një program shumëvjeçar trajnimi mbrojtës për aleatët baltikë.
“Lufta në hije” ishte një hetim karakteristik i Putinit për të parë se çfarë do të toleronin Shtetet e Bashkuara. Mungesa e reagimit të administratës Trump e inkurajoi Putinin të ndërmarrë hapin tjetër dhe ta nxjerrë “luftën në hije” nga hijet. Duke sulmuar hapur Poloninë, Putin e ka vënë në plan të parë çështjen e angazhimit të Amerikës për sigurinë. Që Trumpi të mos bënte asgjë në përgjigje të sulmeve të vazhdueshme kundër objektivave civile në Ukrainë ishte një gjë. Nëse ai nuk bën asgjë në përgjigje të një sulmi rus ndaj Polonisë, evropianët do të duhet të ndalojnë së mashtruari veten dhe të përballen me faktin se amerikanët nuk janë vërtet aty për ta. [Përktheu: ISHGJ]
