E mërkurë, 30 korrik 2025
Nga Christian Döbber [FOCUS.DE]
Një hotel me pamje bëhet një rrezik sigurie. Muaj të tërë kërkimesh nga Washington Post zbulojnë se si një shtet ishullor idilik është i zënë midis fronteve të Kinës dhe SHBA-së.
Ujëra bruz, atole të izoluara, një idil turistik në mes të Paqësorit. Por nën sipërfaqen e shtetit ishullor të Palaut, një luftë gjeopolitike për pushtet zhvillohet midis SHBA-së dhe Kinës. Në mes të gjithë kësaj: një hotel kinez me pamje nga porti strategjikisht i rëndësishëm i Malakalit.
Duke filluar nga viti 2025, ushtria amerikane planifikon të ndërtojë një bazë detare këtu me një qendër të re operacionesh dhe një skelë të modernizuar në mënyrë që anijet luftarake amerikane të mund të ankorohen, të furnizohen me karburant dhe gjëra tjera të nevojshme. Depo, qendra furnizimi, radarë dhe objekte mbikëqyrjeje – të gjitha pjesë e një ndërtimi gjithëpërfshirës të pranisë amerikane në Paqësorin Perëndimor.
Palau: Hoteli kinez në mes të Paqësorit përbën një problem për SHBA-në
Por, siç raporton Washington Post pas muaj kërkimesh, një hotel kinez në një vendndodhje strategjike po rrezikon interesat e sigurisë së SHBA-së.
“Kinezët janë shumë të sofistikuar”, paralajmëron Presidenti i Palaut, Jr.Surangel Whipps, në një intervistë me gazetën amerikane me famë botërore. “Ata po luajnë lojën me pasoja afatgjata. Ata e dinë saktësisht se çfarë po bëjnë – kështu që ne duhet të jemi edhe më të zgjuar”.
Sipas një kërkimi nga Washington Post, biznesmenët kinezë kanë marrë me qira tokë ose kanë ndërtuar ndërtesa në afërsi të të paktën gjashtë bazave ushtarake amerikane në Palau – duke përfshirë portin, aeroportin dhe në afërsi të një sistemi të ri radari amerikan. Zyrtarisht, këto janë projekte turistike – por autoritetet e sigurisë së SHBA-së dhe Palaut kanë frikë nga spiunazhi ose sabotimi.
“Nëse ndodh Dita-D, kinezët mund të presin kabllot në Palau”
“Nëse ndodh Dita-D, kinezët mund të presin kabllot në Palau ose të aktivizojnë pajisje në çati – çdo gjë për të vonuar një reagim të SHBA-ve”, thotë ambasadorja e Tajvanit në Palau, Jessica C. Lee.
Pamje e Kororit, qytetit më të madh në shtetin ishullor të Palaut – një parajsë tropikale në Paqësor që po shndërrohet gjithnjë e më shumë në qendër të tensioneve gjeopolitike.
Oferta nga Pekini: “Një milion turistë – Kundër Tajvanit”
Palau është një nga vetëm tre shtetet e Paqësorit që e njohin diplomatikisht Tajvanin. Kjo nuk i pëlqen Kinës – dhe Republika Popullore po ndjek një qasje delikate, por strategjike.
Menjëherë pas zgjedhjes së tij të parë në vitin 2020, Presidenti Whipps i tha Washington Post se ambasadori kinez në Mikronezi e kontaktoi: “Ai më ofroi një milion turistë kinezë në vit – nëse heqim dorë nga Tajvani. Unë refuzova.”
Që atëherë, presioni është rritur masivisht, thotë Whipps. Dhuna, korrupsioni, droga – të gjitha këto janë lidhur me qytetarët kinezë vitet e fundit. Shumë prej tyre kanë marrë me qira tokë direkt në vende strategjikisht të ndjeshme.
Whipps reagoi me vendosmëri: Që nga rizgjedhja e tij në nëntor, mbi 150 viza dhe leje pune janë refuzuar, dhe më shumë se 100 persona janë shpallur “persona non grata” – shumica prej tyre kinezë. “Kjo nuk është vetëm një çështje sigurie për Palaun – por edhe për Tajvanin dhe Shtetet e Bashkuara”, tha presidenti.
Presidenti i Palaut, Surangel Whipps Jr., paralajmëron për ndikimin në rritje të Kinës në shtetin e tij ishullor dhe kundërshton hapur presionin e Pekinit.
“Shumë para për tokë të pavlerë” – SHBA-të janë gjithashtu të alarmuara
Joel Ehrendreich, ambasadori i SHBA-së në Palau, shprehu gjithashtu skepticizëm për Washington Post: “Kur sheh se ku po marrin me qira tokë kinezët, sa paguajnë për të dhe çfarë bëjnë më pas me të – ngre shumë pyetje.”
Dokumentet tregojnë se Ambasada e SHBA-së në Koror ka bërë thirrje për më shumë mbështetje – duke përfshirë hetues me përvojë në luftimin e strukturave të mafias kineze dhe prokurorë shtesë.
Departamenti i Shtetit i SHBA-së tani duket se e njeh rrezikun: “Partia Komuniste Kineze po zgjeron ndikimin e saj, duke minuar sigurinë në Paqësor, duke dëmtuar ekonomitë dhe duke rrezikuar qytetarët”, tha ai në një deklaratë.
Sfondi: Lufta për pushtet midis Kinës dhe SHBA-së në Paqësor
Rajoni i Paqësorit ka qenë skenë e një konflikti gjeopolitik në rritje midis Shteteve të Bashkuara dhe Republikës Popullore të Kinës për vite me radhë. Kjo nuk ka të bëjë vetëm me interesat ekonomike, por gjithnjë e më shumë edhe me dominimin ushtarak, aleancat e sigurisë dhe sferat e ndikimit politik. Vetëm qershorin e kaluar, Pekini dërgoi dy transportues avionësh kinezë në Paqësorin Perëndimor – një provokim i qartë.
Synimet e Kinës:
- Dominimi Rajonal: Kina kërkon hegjemoni në Paqësorin Perëndimor – në kurriz të ndikimit të mëparshëm të SHBA-së.
- Ribashkimi me Tajvanin: Pekini e sheh Tajvanin si një provincë renegate dhe nuk përjashton një “ribashkim” të detyruar. SHBA-të, nga ana tjetër, e shohin Tajvanin si një partner demokratik dhe e mbrojnë atë në mënyrë indirekte ushtarakisht.
- Zgjerimi në Azinë Juglindore dhe Oqeani: Përmes projekteve të infrastrukturës, kredive (Iniciativa “Një Rrugë e Brezit”) dhe ndikimit të synuar, Kina po përpiqet t’i lidhë vendet në rajon më ngushtë me veten – për shembull, në Mikronezi, Ishujt Solomon ose Kiribati.
- Ndërtimi ushtarak: Kina po zgjeron masivisht marinën dhe rojen e saj bregdetare, duke ndërtuar baza ushtarake në Detin e Kinës Jugore (p.sh., në ishuj artificialë) dhe duke u pajisur me armë hipersonike dhe sisteme mbrojtjeje nga raketat.
Përgjigja e SHBA-së:
- Strategjia Indo-Paqësore: SHBA-të e shohin veten si garantuese të “lirisë së lundrimit” dhe rendit bazuar në rregullat ndërkombëtare. Ata po forcojnë praninë e tyre në Indo-Paqësor ushtarakisht dhe diplomatikisht.
- Aleancat ushtarake: Përveç NATO-s, SHBA-të mbështeten në aleanca rajonale si AUKUS (me Britaninë e Madhe dhe Australinë), QUAD (me Indinë, Japoninë dhe Australinë) dhe marrëveshje dypalëshe mbrojtëse (p.sh., me Japoninë, Korenë e Jugut dhe Filipinet).
- Rrjeti i bazave: SHBA-të po modernizojnë dhe zgjerojnë bazat ushtarake në Guam, në Japoni, Filipine dhe në Mikronezi për të mundësuar një reagim të shpejtë në rast të një konflikti me Kinën.
- Mbështetja e Tajvanit: SHBA-të po furnizojnë me armë Tajvanin, po dërgojnë anije detare përmes Ngushticës së Tajvanit dhe po forcojnë partneritetin simbolik – pa e njohur zyrtarisht shtetin ishullor.
