Mr. Sc. Ali HALIMI
Vendimi i sotëm i Gjykatës Kushtetuese, sipas të cilit Kuvendi i Kosovës nuk mund të konsiderohet i konstituuar pa zgjedhjen e nënkryetarit nga komuniteti serb, paraqet një precedent të ri dhe me pasoja të gjera politike e shtetërore.
1. Dimensioni kushtetues dhe ligjor
Kushtetuta e Kosovës garanton përfaqësim të komuniteteve pakicë në institucionet qendrore, si mekanizëm mbrojtës për barazi dhe përfshirje. Megjithatë, vendimi i fundit i Gjykatës Kushtetuese e shndërron këtë mekanizëm mbrojtës në instrument bllokues, sepse funksionimi i Kuvendit varet nga vullneti politik i një pakice.
Nga aspekti juridik, kjo krijon një asimetrikë të rrezikshme: shumica parlamentare, edhe pse legjitime nga vota e qytetarëve, nuk mund të ushtrojë pushtetin, nëse një pakicë zgjedh ta bojkojë procesin.
2. Pasojat politike dhe institucionale Bllokada institucionale
Nëse komuniteti serb nuk propozon kandidat për nënkryetar, Kuvendi nuk konstituohet. Kjo do të thotë: Nuk formohet Qeveria e re. Nuk shpërndahet Kuvendi. Nuk zhvillohen zgjedhje të reja. Nuk miratohen ligje ose marrëveshje ndërkombëtare. Institucionet jetike (bordet, agjencitë, komisionet) ngelin të paralizuara.
Qeverisje e përhershme në detyrë: Një qeveri teknike do të mbetej me kompetenca të kufizuara, duke dobësuar funksionimin normal të shtetit.
Avantazh për politikën e Serbisë: Ky vendim, praktikisht, i jep Serbisë një “buton emergjent” për të ndaluar funksionimin e Kosovës në çdo moment që e sheh të nevojshme, përmes Listës Serbe.
3. Dimensioni strategjik dhe i sigurisë
Vendimi i Gjykatës Kushtetuese i ofron Serbisë një mjet politik më të fuqishëm sesa presioni diplomatik ose ndërkombëtar, sepse paralizimi i institucioneve të Kosovës bëhet i brendshëm dhe “i ligjshëm”. Ky mekanizëm bllokues mund të përdoret për të dobësuar shtetin kosovar nga brenda, duke krijuar krizë pas krize, në periudha kritike (formim qeverie, negociata ndërkombëtare, reforma ligjore).
4. Dilema e legjitimitetit të vendimit
Vendimi mund të shihet si i bazuar në frymën e Kushtetutës që kërkon përfaqësim të barabartë të komuniteteve. Por, ai bie ndesh me parimin demokratik të funksionimit të shtetit sipas vullnetit të shumicës, duke vendosur minoritetin si faktor vendimtar të stabilitetit institucional.
Kjo gjeneron pyetjen themelore: A është Gjykata duke mbrojtur të drejtat e komuniteteve, apo duke i dhënë atyre një të drejtë disproporcionale për të bllokuar funksionimin e shtetit?
5. Pasojat afatgjata
Vendimi rrezikon të kthehet në praktikë të përhershme bllokade, që mund të përdoret pas çdo zgjedhjeje parlamentare. Dobëson besimin e qytetarëve në sistemin kushtetues dhe në Gjykatën Kushtetuese si arbitër neutral. Mund të nxisë debat për ndryshimin e Kushtetutës, në mënyrë që të shmangen instrumentet e tilla bllokuese, duke balancuar mes mbrojtjes së komuniteteve dhe funksionimit normal të shtetit.
Përfundim
Vendimi i Gjykatës Kushtetuese sot, ndonëse formalisht mbrojtës i parimit të përfaqësimit të komuniteteve, në praktikë i jep një armë politike shumë të rrezikshme Listës Serbe dhe përmes saj Serbisë. Ky vendim nuk është thjesht një interpretim juridik, por një ndryshim i ekuilibrave të brendshëm të pushtetit, i cili rrezikon stabilitetin institucional, funksionimin demokratik dhe sigurinë e Republikës së Kosovës
